Goodwill: de onzichtbare meerwaarde van een onderneming
Bij een bedrijfsverkoop is in de uiteindelijke prijs ook de goodwill opgenomen. Dit is de meerwaarde van een onderneming, bovenop de waarde van de activa en passiva (het zichtbare eigen vermogen). Goodwill is niet zelden een complex vraagstuk, met soms verraderlijke (fiscale) haken en ogen.
De hoogte van de goodwill Een hoge winstverwachting levert over het algemeen een hoge goodwill op. Er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen:
Branche: een bedrijf dat actief is in de consumentenelektronica zal met de onder druk staande marges een lage goodwill ontvangen;
Eigenaar: de reputatie van bijvoorbeeld een restaurant leunt geheel op de faam van de kok. Het zal bij de verkoop uitmaken of deze wel of niet aan het restaurant verbonden blijft;
Locatie: een winkel in een achterstandswijk heeft weinig goodwill;
Marktontwikkelingen: het is goed mogelijk dat een onderneming forse investeringen moet doen om haar marktpositie te beschermen. Dat drukt het bedrag van de goodwill;
Toekomstverwachtingen: een onderneming die knowhow in huis heeft die binnen afzienbare tijd veel waard zal zijn, heeft een grote goodwill. Voorbeeld zijn de biotechnologische bedrijven die, ondanks het uitblijven van winst, voor veel geld van eigenaar verwisselen.
Het berekenen van de goodwill Bij het vaststellen van de goodwill maakt men veelal gebruik van een theoretische rekenmethode. Deze gaat uit van de overwinst. De rentabiliteit van een onderneming wordt gevormd door de winstcijfers van de afgelopen jaren. Bij de bepaling van de goodwill neemt u de rentabiliteit van de laatste drie boekjaren als uitgangspunt. De winst van deze jaren corrigeert u met de buitengewone lasten en baten in de bedrijfsvoering. Vervolgens verlaagt u de winst met de vergoeding die u voor uw werk als ondernemer krijgt. Ten slotte trekt u de rente op het eigen vermogen af van de winst. Het uiteindelijke bedrag is de overwinst. De overwinst vermenigvuldigd met een factor twee à zes geeft een indicatie van de goodwill. De uiteindelijke vermenigvuldigingsfactor wordt bepaald door de winstverwachting, de uitkomst van de onderhandelingen en de eerdergenoemde factoren.
Rekenvoorbeeld overwinst en goodwill Ondernemer X heeft een autospuiterij. In 2007 bedroeg zijn winst € 45.378, in 2008 had hij een bescheiden verlies van € 11.344 en in 2009 een winst van € 68.067.
In 2007 heeft hij zijn spuiterij volledig verbouwd en aangepast aan de allerstrengste milieu- en branche-eisen. De kosten daarvoor bedroegen € 68.067. Gecorrigeerd met deze buitengewone last had 2007 een winst van € 56.722 opgeleverd.
Voor zijn werk krijgt X een jaarlijkse bruto vergoeding van € 36.302. Er zit een eigen vermogen van € 22.689 in de onderneming. Als hij dit bedrag zou beleggen, zou hij een resultaat kunnen behalen van zeven procent. Vanwege het ondernemersrisico dat hij op het eigen vermogen loopt krijgt hij een vergoeding van tien procent.
De overwinst wordt:
bruto winst:
€ 56.722
ondernemersloon:
-/- € 36.302
vergoeding voor eigen vermogen (10%):
-/- € 2.268
overwinst:
€ 18.151
Het is goed mogelijk dat de winstverwachting voor de autospuiterij toegenomen is door de investering uit 2007. In dat geval zal een aanzienlijke goodwill gevraagd kunnen worden. Maar het kan ook zijn dat de investering alweer achterhaald is door nieuwe milieu-voorschriften, of dat de autospuiterij niet langer in de bestemmingsplannen van de overheid past. Ondernemer X ziet in dat geval een veel geringere goodwill tegemoet.
Afschrijven van de goodwill Als u een onderneming heeft gekocht, zal u de betaalde goodwill zo snel mogelijk willen afschrijven. Deze komt ten laste van de brutowinst, die u op die manier laag kunt houden.
- Positieve goodwill dient u te activeren en af te schrijven over de verwachte economische levensduur. Daarbij wordt in elk geval aangenomen dat deze levensduur eindig is, met de (mogelijk weerlegbare) veronderstelling dat de levensduur niet langer is dan 20 jaar. Schrijft u af over een langere periode dan 20 jaar, dan dient jaarlijks te worden getoetst of sprake is van een duurzame waardevermindering van de geactiveerde goodwill. Intern gegenereerde goodwill mag u niet activeren.
- Negatieve goodwill ontstaat wanneer de overnameprijs lager is dan de reële waarden van de verkregen activa en passiva. De verwerking ervan is afhankelijk van de achterliggende oorzaak. Indien de negatieve goodwill samenhangt met verwachte toekomstige verliezen en uitgaven, dient de goodwill ten gunste van het resultaat te worden gebracht naar mate de bedoelde verliezen en uitgaven zich voordoen. In andere gevallen dient negatieve goodwill te worden opgenomen in een herwaarderingsreserve, gevolgd door een geleidelijke vrijval of een vrijval ineens ten gunste van het resultaat.
De Richtlijn voor de Jaarverslaggeving stelt strikte eisen aan het mogen treffen van reorganisatievoorzieningen door de overnemende partij ten laste van de goodwill. Dergelijke voorzieningen mogen uitsluitend worden getroffen:
- indien de reorganisatie het directe gevolg is van een overname; - mits op of voor de overnamedatum een reorganisatieplan op hoofdlijnen is uitgewerkt en dit plan is gecommuniceerd.
Bovendien moet het reorganisatieplan op hoofdlijnen in principe binnen drie maanden (doch uiterlijk binnen zes maanden) na overnamedatum zijn uitgewerkt in een gedetailleerd formeel plan.
Oppassen met de fiscus De fiscus is extra alert op de bepaling van de goodwill bij transacties tussen gelieerde partijen.Vooral bij bedrijfsoverdrachten in de familiesfeer wordt de goodwill weleens buiten beschouwing gelaten of zo laag mogelijk gewaardeerd. De stoppende ondernemer wil zijn opvolger niet met een te hoge last op zadelen, maar de kans is groot dat hij er problemen mee krijgt. De fiscus kan in een dergelijk geval zelf de goodwill berekenen. Zij bepaalt zelf de overwinst en vermenigvuldigt dit met een factor tweeëneenhalf à drie. In het hierboven genoemde rekenvoorbeeld was de overwinst van bedrijf X € 18.151. In het ergste geval krijgt de ondernemer een heffing over € 54.453. Ook al heeft hij de goodwill niet ontvangen, hij betaalt toch belasting.
Maakt de goodwill deel uit van de stakingswinst dan dient hierover, afhankelijk van de totale hoogte van de stakingswinst, belasting te worden voldaan.
Stelling van de week
Overnames zijn makkelijker te financieren gezien het aanwezige kapitaal in de markt
Plaats gratis uw zoekprofiel!
Bent u op zoek naar een bedrijf of wilt u juist uw bedrijf verkopen? Laat de Ondernemingsbeurs dan gratis voor u zoeken.
