|
Bij de verkoop van uw bedrijf is het opvolgingsvraagstuk niet te vermijden. Waar moet u op letten en wat zijn de succesfactoren bij de opvolging? Een opvolgingsplan helpt u de zaken op een rij te zetten.
Succesfactoren
Het opvolgingsplan
De ScoreCard Opvolging©
Succesfactoren
De kritische succesfactoren ten aanzien van de opvolging
Het opvolgingsvraagstuk is complexer dan veel ondernemers denken. Het is niet alleen een speurtocht naar de juiste persoon, de organisatie moet ook in staat zijn om het opvolgingsproces op te vangen.
Hoewel bepaalde factoren binnen een bedrijf het proces kunnen vertragen en vertroebelen, zijn er ook die juist bevorderend werken. Welke zijn dat?
Een stap terug
De bereidheid van de stichter of zittende directeur om een stap terug te doen. Afstand doen van het directiepluche en daarmee het leiderschap blijkt vaak zwaar. Als een zittende directeur daar niet geestelijk aan toe is, is de kans klein dat het opvolgingsproces succesvol zal verlopen.
Goede timing
Regelingen met betrekking tot de opvolging kunnen het beste worden uitgewerkt wanneer het bedrijf financieel gezond en stabiel is. Veel ondernemers zijn op dat moment niet bezig met de opvolging. Dit kan zorgen voor vervelende situaties. Wanneer het minder goed gaat met het bedrijf, is het vaak moeilijker om een evenwichtige regeling uit te werken.
Juridische en fiscale planning
Een opvolgingsprocedure neemt al gauw 5 tot 10 jaar in beslag. Fiscaal-juridische veranderingen hebben namelijk tijd nodig. Als een onderneming een andere juridische structuur krijgt, stelt de Belastingdienst eisen aan de periode waarin de overdracht mag plaatshebben. Om het opvolgingsproces te laten slagen, is goede planning dus belangrijk.
Bewust van het proces Iedereen binnen de organisatie dient zich te realiseren dat opvolging in een bedrijf een proces is. Natuurlijk is het handig om te werken met een tijdschema, maar bovenal is de machtsoverdracht een proces. En zo’n proces kent verschillende fasen: van bewustwording tot het nemen van de feitelijke stappen.
Tijdschema
Hoewel de opvolgingskwestie meer procesgestuurd is, kan een tijdschema geen kwaad. Begin ruim op tijd na te denken over de opvolgingskwestie. De zittende directeur moet eigenlijk op het hoogtepunt van zijn eigen carrière al nadenken over deze vraag.
Persoonlijke planning
Begin als zittend directeur ruim op tijd met het maken van persoonlijke en financiële plannen voor de oude dag. Dit gebeurt helaas nog te weinig. In plaats van meer te delegeren en tijd vrij te maken, houden zittende directeuren steeds krampachtiger vast aan hun oude rol. Kortom, de overdrager blijft de opvolging uitstellen met alle gevolgen van dien.
Het belang van goede communicatie
De emotie rond het afscheid speelt niet alleen bij u. Bij de verkoop van de zaak zijn veel ‘doelgroepen’ betrokken: de familie, de werknemers, klanten, mede-eigenaren en andere belanghebbenden. De werknemers verliezen een stuk zekerheid. De vaste waarden verdwijnen, een nieuwe eigenaar wil toch zijn stempel op de onderneming drukken. Een van de meest onderschatte problemen van de bedrijfsopvolging is dan ook een gebrek aan communicatie. Uw omgeving wil weten waar ze aan toe is. Communiceert u niet, dan zijn onrust en dreigend vertrek van personeel op sleutelposities een reëel gevaar.
De externe adviseur
Het inroepen van een extern adviseur bij opvolgingskwestie is zeker geen overbodige luxe. Een belangrijk deel van de toegevoegde waarde schuilt in het feit dat een extern adviseur rationeel handelt en zich niet laat leiden door emoties. Het is raadzaam om als onderneming gebruik te maken van meerdere experts. Meer daarover leest u in het artikel Advies inwinnen bij de verkoop van uw bedrijf
Het opvolgingsplan
Regeren is vooruitzien. Met andere woorden: een succesvolle opvolging valt of staat bij een goede planning. Een zittende directeur kan nooit te vroeg beginnen met het opvolgingsproces. Het klinkt cru, maar er dient wel degelijk rekening gehouden te worden met factoren als ‘vroegtijdig overlijden’ of ‘plotselinge arbeidsongeschiktheid’. Daarnaast is het van belang alle tijd te nemen om eventuele emotionele problemen tijdig te signaleren en op te lossen. En niet in de laatste plaats tijd te nemen om de financiële aspecten in goede banen te leiden.
Tips bij het opzetten van een stappenplan
Om de opvolging soepel te laten verlopen is het handig een stappenplan te maken. Het opvolgingsplan somt de opeenvolgende acties op die u moet ondernemen, met naam, tijdstip en handeling. Stel uzelf de volgende vragen bij het opzetten van het opvolgingsplan.
De opvolging in de leiding
- Wie is de meest geschikte opvolger?
De taken en bevoegdheden
- Op welke manier wordt de opvolger ingewerkt?
- Op welke wijze worden de verantwoordelijkheden en bevoegdheden overgedragen?
- Is er een overgangsperiode of gaan alle taken tegelijkertijd over?
- Welke taken en bevoegdheden krijgt de opvolger?
- Op welke wijze blijft de terugtredende directeur bij de onderneming betrokken?
- Welke bevoegdheden behoudt hij?
- Welke beloning krijgt de opvolger? Bevat de beloning nog speciale bonussen?
Het tijdstip
- Op welke datum vindt de overdracht plaats?
- Welke speciale formaliteiten moeten plaatsvinden (wijziging KvK-inschrijving ed.)?
- Gaat de eigendom in een keer of in gedeeltes over?
Zeggenschap
- Hoe wordt de zeggenschap verdeeld onder de verschillende aandeelhouders? Het is belangrijk dat de leider van het bedrijf zeggenschap over het te voeren beleid kan uitoefenen.
- Op welke wijze worden de belangen van minderheidsaandeelhouders gerespecteerd?
Hoe?
- Welke juridische vorm kiest u voor de overdracht? (verkoop activa en passiva of aandelenoverdracht)
- Hoe bepaalt u de waarde van de onderneming?
Financiering
- Op welke manier wordt de opvolging gefinancierd?
- Is het aantrekkelijk de overdracht fiscaal geruisloos plaats te laten vinden?
- Is het nodig om gebruik te maken van een holdingconstructie?
- Moeten er financiers van buitenaf gezocht worden?
- Moet de aankoop gefinancierd worden met vreemd vermogen van de bank?
- Vindt de betaling van de overnamesom ineens of geleidelijk plaats, bijvoorbeeld uit de toekomstige winsten van het bedrijf?
Extra vragen voor een familiebedrijf:
De opvolging in de leiding
- Zijn er nog (andere) familieleden in de onderneming werkzaam?
- Welke functie kunnen zij bekleden en onder leiding van wie vallen zij?
- Welke beloning krijgen de (andere) familieleden in het bedrijf?
Opvolging in eigendom
- Wie krijgt het eigendom van het familiebedrijf in handen? Krijgt ieder van de kinderen een gelijk aandeel in de zaak of gaat het bedrijf in zijn geheel naar de opvolger in de leiding?
- Zijn er potentiële kopers buiten de familiekring geïnteresseerd in een aandeel in het bedrijf (bijvoorbeeld participatiemaatschappijen)?
- Op welke wijze regelt u de schadeloosstelling van de kinderen die geen aandeel in het bedrijf krijgen?
Note: Op de website van BDO CampsObers Accountants & Adviseurs kunt u de publicatie 'Het Opvolgings(stappen)plan, succesvolle opvolging in het familiebedrijf' downloaden of bestellen.
De ScoreCard Opvolging©
Een succesvolle opvolging staat of valt bij een goed inzicht in de factoren die een rol spelen in dit complexe proces. De Scorecard Opvolging© van het Centrum van het Familiebedrijf is een uitstekend instrument om die factoren inzichtelijk te maken en u in één oogopslag te laten zien waar u staat.
Met de scorecard brengt u nauwkeurig in beeld welke onderwerpen of aandachtspunten een rol spelen bij de opvolging in uw individuele situatie. De scorecard is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar de verschillende facetten van een succesvolle bedrijfsopvolging. De kans is aanwezig dat u bij het beantwoorden van de vragen op het spoor komt van ‘hobbels’ waarmee u nog geen rekening had gehouden of waarvan u het bestaan niet eens vermoedde.
Het behoeft geen betoog dat de scorecard u geen garantie biedt voor een succesvolle opvolging. Beschouw het als een nuttige leidraad voor uw voortschrijdend inzicht in het opvolgingstraject.
TOP 10 succesfactoren bij overdracht
1. Nieuwe rol voor overdrager
2. Capabele en gemotiveerde opvolger
3. Goede relatie tussen overdrager en opvolger
4. Goede familierelaties
5. Effectieve governance familie en bedrijf
6. Grondig onderzoek alternatieven
7. Teamgevoel met niet-familieleden
8. Kundige leiding familiebedrijf
9. Eigendomsoverdracht goed geregeld
10. Opvolging planmatig aangepakt
Bron: ScoreCard Opvolging ©
De punten van de scorecard zijn voor een groot deel van toepassing voor alle typen opvolging, ook voor de niet-familiebedrijven. Een goede regeling van de eigendomsoverdracht speelt vooral bij familiebedrijven een centrale rol (link). Het draait daarbij niet alleen om een rechtvaardige verdeling van het familievermogen, maar ook om de bestuurbaarheid van de onderneming. Als de opvolger bij het bepalen van het beleid (en de financiering hiervan) voor de voeten wordt gelopen door familieleden die slechts een financieel belang hebben, dan bestaat het gevaar dat de onderneming onbestuurbaar wordt en in een neergaande spiraal terechtkomt.
|
