Liever slapeloze nachten vóór de overdracht dan erna....

Geen ondernemer ontkomt eraan: een bedrijf beginnen, uitbouwen en vervolgens overdragen of ermee stoppen. Zo simpel als het klinkt, zo weerbarstig is de praktijk.

Ondernemers en hun adviseurs hebben nogal eens de neiging om de overdracht van het bedrijf te zien als een ingewikkeld proces dat met de nodige kennis van zaken rond financiële, fiscale en juridische aspecten wel in goede banen is te leiden. De praktijk voegt daar nog iets aan toe wat zwaarder weegt dan in eerste instantie gedacht: een bedrijf overdragen is ook afscheid nemen van iets wat min of meer je ziel en zaligheid is geworden.
Ondernemen gaat vaak gepaard met emoties, maar het stokje aan een ander overgeven roept pas écht emoties op. Daarom is de wisseling van de wacht, waarbij de ondernemer terugtreedt en plaatsmaakt voor een opvolger, voor veel ondernemers een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in hun leven en dat van hun familie.

Zelf aan de knoppen
Onderzoek leert dat ondernemers helemaal niet bezig zijn met de eindfase van hun ondernemerschap. En in die houding zou de factor emotie wel eens een grote rol kunnen spelen.
Ondernemers willen bij voorkeur zelf aan de knoppen zitten, zelf ‘in control’ zijn. Dan moeten ze wel weten wat hen te doen staat. In het dagelijks ondernemerschap is dat ook geen vraag. Maar als ze ervaren dat een bedrijf runnen heel iets anders is dan een bedrijf overdragen, vallen ze stil. Daarnaast zijn ondernemers trots op wat ze bereikt hebben en tegelijk hebben ze grote moeite die positie en status te verliezen en te verruilen voor een onzeker bestaan.
Beide aspecten leiden niet zelden tot hoge barrières die ondernemers ertoe doen besluiten de zaak rond de overdracht maar even te laten rusten. Dat ‘even’ kan soms lang duren. Het effect op het overdrachtsproces is dan uitstel, uitstel en nog eens uitstel.

Bovendien is er vaak van een zorgvuldige communicatie met de directe omgeving nauwelijks sprake. Ondernemers vinden het nu eenmaal buitengewoon moeilijk hun eigen sterfelijkheid te accepteren en hun naaste omgeving begint dat taboe te respecteren en praat evenmin over de ‘onafwendbare’ toekomst.

Toch zijn er ook veel ondernemers die de overdracht achter de rug hebben en daar positief op terugkijken. Ook zij geven aan dat ze desondanks met vragen zaten over hun eigen positie tijdens en na de overdracht. Vragen als “wie ben ik zonder bedrijf”, “hoe vul ik mijn vrije tijd” en “kan ik mijn huidige levensstijl wel handhaven”.

Emoties
Nu kun je met emoties twee kanten uit: ze negeren, omdat ze alleen maar lastig zijn en het proces verstoren, of ze accepteren en ze zien als de onderliggende basis om het bedrijf te leiden naar een volgende fase, waarbij vernieuwing geen achteruitgang hoeft te betekenen. Alleen al het feit dat je emoties nooit helemaal kan onderdrukken pleit voor het laatste.
De praktijk leert dat helemaal in het begin van het proces de kiem wordt gelegd voor een succesvolle overdracht, ook in emotioneel opzicht. Soms betekent dat letterlijk ‘de stap wagen’, want liever slapeloze nachten vóór de overdracht dan erna.

Een paar tips om emoties rond de overdracht te hanteren:

♦ spreek eens met collega-ondernemers die in dezelfde situatie verkeren, en die dezelfde vragen en twijfels hebben
♦ betrek vooral de familie in het proces; vooral voor de partner, voor wie ook veel gaat veranderen, is het belangrijk betrokken te zijn bij een gezamenlijke toekomst
♦ geef ruimte aan gedachten over de tijd die gaat komen; ontwikkel een visie over betrokkenheid bij het bedrijf of over nieuwe activiteiten
♦ laat een planning maken van de persoonlijke financiële toekomst; als blijkt dat je er straks goed van kan leven, is dat in ieder geval een zorg minder.

De auteur, Wout van der Goot (Wout van der Goot Trusted Advisory) is zelfstandig adviseur op het terrein van bedrijfsopvolging en –overdracht. Als gesprekspartner in vertrouwelijke sfeer laat hij ondernemers zien hoe zij zelf kunnen bijdragen aan het welslagen van de overdracht van hun onderneming in materieel opzicht maar ook zodanig dat ze er een goed gevoel aan overhouden.