|
De overdracht van een bedrijf geschiedt niet van de ene op de andere dag. Er gaat veel aan vooraf en er komt een heleboel achteraan. Wat zijn belangrijke momenten en hoe doorloop je deze op een soepele manier?
De oriëntatiefase zet de toon voor de toekomst. Deze fase is uitermate belangrijk, want die bepaalt of de overdracht wel of niet zal slagen. Tien procent van de faillissementen in de EU heeft als oorzaak een onjuiste aanpak in het begin van het proces.
In de oriëntatiefase moet de ondernemer zicht krijgen op zijn persoonlijke wensen en opvattingen rond de overdracht van zijn bedrijf.
Instrumenten die een beetje structuur brengen in de chaos zijn de overdrachtsscans en checklisten die overal te vinden zijn. Gerichte vragen dwingen de ondernemer na te denken over de toekomst van zijn bedrijf.
Ook het – bij voorkeur al eerder opgemaakte – familiestatuut, kan grote diensten bewijzen tijdens het denkproces. Dit statuut is een verzameling afspraken tussen alle bij het bedrijf betrokken familieleden. Het beschrijft de visie op de toekomst van het bedrijf, beschrijft de waarden en gedragsregels en vormt zo de grondslag voor een goed bestuur. Het weerspiegelt in feite de kernwaarden van de familie.
Voorbeelden : beloning van familieleden, toetreding van nieuwe generaties, dividendbeleid.
De voorbereiding begint
Pas als er helderheid is over de persoonlijke doelstellingen dienst de tweede fase zich aan, de voorbereiding in beeld. Nu komt het aan op concrete actie en het formuleren van materiële doelstellingen. Want hoewel in de spiegel kijken goed is om te bepalen wat u diep in uw hart wilt, je vindt er geen opvolger mee. In de voorbereiding verschuift het accent naar de onderneming die verkoopklaar moet worden gemaakt. Maar ook de toekomstige positie van de ondernemer zelf komt aan de orde. Het motto: een goed afscheid doet pijn in het hart maar niet in de portemonnee.
Financiële planning in het kader van bedrijfsoverdracht wordt nogal eens uitgelegd in termen van ‘wat gebeurt er met de verkoopopbrengst?’ In die zin komt financiële planning pas aan het eind van het overdrachtsproces aan de orde.
De essentie van financiële planning is echter het maken van een plan om te zien of de wensen voor de toekomst haalbaar zijn. Dat moet dus jaren van tevoren gebeuren en liefst ook nog met een periodieke update vanwege veranderende omstandigheden en aanpassingen van wet- en regelgeving.
Drie vragen die bij financiële planning beantwoord moeten worden:
1. Wat besteed ik nu netto en wat verwacht ik straks nodig te hebben?
2. Wat heb ik buiten mijn bedrijf aan vermogen opgebouwd en hoe kan ik dat nog doen? (balansmanagement)
3. Wat is de waarde van mijn bedrijf en wat kan ik doen om deze te optimaliseren?
Het is opmerkelijk dat ondernemers die op deze wijze vaststellen dat zij er later goed van kunnen leven, gemakkelijker omgaan met allerlei andere - vooral emotionele barrières - gedurende het overdrachtsproces.
Intentieverklaring
Later in de voorbereidingsfase volgt mogelijk een onderhandelingsproces. Daarin komt de intentieverklaring naar voren. Hiermee worden koper en verkoper aan elkaar gebonden op grond van goeder trouw, zonder dat er sprake is van een definitieve overeenkomst. In een intentieverklaring komen onder meer de volgende zaken aan de orde:
- verklaring van geldigheidsduur
- geheimhouding
- exclusiviteit
- onderhandelingsaspecten
- waarderingsmethodiek
- voorbehouden en geschillenkwesties.
|
Wat is mijn bedrijf waard?
Het probleem bij waardering is dat elke waardebepaling subjectief, tijdgebonden en situationeel is. De markt en de omgeving van de onderneming veranderen voortdurend en dat heeft invloed op kansen, bedreigingen en geldstromen van de onderneming. Daarnaast is een aantal bouwstenen van de waardering onderhevig aan directe marktwerking, zoals rente.
Waardering krijgt ook pas betekenis op het moment dat koper en verkoper afspraken hebben gemaakt over een acceptabele prijs.
Een belangrijk document dat tijdens de waarderingsfase moet worden gemaakt, is het waarderingsrapport. Dit dient twee doelen: het geeft richting aan de discussie over de koopsom en - veel belangrijker - het geeft aan waar in de onderneming waarde wordt toegevoegd en waar waarde wordt vernietigd.
Een ander document dat in deze fase van pas kan komen is het verkoop- of informatiememorandum. Hierin staat :
- algemene introductie van het bedrijf
- samenvatting van de activiteiten
- geschiedenis, achtergrond, personeel en juridische vorm
- info over producten en diensten, afhankelijkheid van klanten en leveranciers
- beschrijving van de markt, ontwikkelingen en tendensen
- organisatiestructuur
- arbeidsvoorwaarden
- financiële kengetallen over de laatste 5 jaar
- specialties als octrooien
etc.
- In de transactiefase draait alles om de juiste structuur en een passende financiering terwijl ook invulling moet worden gegeven aan de uitkomsten van de financiële planning inzake de privé positie van de ondernemer
- Juridische vormgeving van de overdracht
De overdracht van een eenmanszaak, maatschap of VOF betreft feitelijk de overdracht van activa en passiva. Bij de overdracht van een BV is er de keuze tussen een activa-passiva transactie en een aandelentransactie.
Oh ja, de financiering
De financiering van een overname is misschien wel het belangrijkste aspect van het overdrachtsproces. Niettemin komt het maar al te vaak voor dat de koopsom door koper en verkoper al is overeengekomen en dat de financiering“ nog even geregeld moet worden “. De bank komt dus aan het eind van het proces pas in beeld, beschikt vaak niet over de vereiste informatie, is niet betrokken geweest in het voortraject en wordt min of meer overvallen om in korte tijd de financiering op te tuigen.
Mocht de bank om welke reden dan ook de koopsom niet willen financieren, dan zijn de poppen aan het dansen en wordt met een beschuldigende vinger naar de bank gewezen.
 De auteur, Wout van der Goot (Wout van der Goot Trusted Advisory) is zelfstandig adviseur op het terrein van bedrijfsopvolging en –overdracht. Als gesprekspartner in vertrouwelijke sfeer laat hij ondernemers zien hoe zij zelf kunnen bijdragen aan het welslagen van de overdracht van hun onderneming in materieel opzicht maar ook zodanig dat ze er een goed gevoel aan overhouden.
|
|
